१०) आघाडा (Achyranthes Aspera)
" गुहाग्रजाय नम: । अपामार्गपत्रं समर्पयामि।। "
वैशिष्ट्य :
आघाड्यास अनेक फांद्या असल्याने वीथीदंती असेही म्हणतात. आघाडा हा प्राणशक्ती प्रदान करणारा असून तो पापांचे हरण करणारा वृक्ष म्हणून ओळखला जातो.
सर्वसाधारण वर्णन :
आघाडा ही पावसाळ्यात आपोआप उगवणारी वनस्पती असून मोकळया पडीक जागी वा कच-याच्या ढिगा-याच्या आसपास वाढते. आघाडयाची उंची साधारणत: ६०-१२० सेमी असते. याचे पान हृदयाच्या आकाराचे असून वरून हिरव्या रंगाचे असते आणि मागील भाग पांढरट असतो. पानांच्या खालच्या बाजूला मऊ लव असते. फांद्यांच्या टोकांना हिरवट पांढरी फुले येतात. फळे लहान असतात.
औषधी उपयोग :
आघाडा ही वनस्पती औषधांची स्वामिनी आहे. आघाड्याचे मूळ, खोड, पान, फुल आणि फळ औषधात उपयुक्त असते. आघाडा विषद्रव्यांचा नाश करणारी वनस्पती असून पाचनशक्तीवर्धक, रुचिकारक, पिडानाशक आहे. आघाडयाची पाने अतिसार व अमांश यावर तर बिया वांती व आलर्क रोगावर गुणकारी ठरतात. आघाड्यात कॅल्शियम जास्त प्रमाणात असल्यामुळे इतर पालेभाज्यांप्रमाणे आघाड्याच्या कोवळ्या पानांची भाजी केली जाते.
आघाडयाचा रस तिखट, व मूत्रवर्धक असून मूळव्याध, गळवे, त्वचाविकार इ. व्याधींसाठी गुणकारी असतो. या वनस्पतीची राख घसा व श्वसनसंस्थेशी संबंधित विकारांवर व कानदुखीवर गुणकारी असते. मूळ उगाळल्यास विंचू दंशावर व कुत्र्याच्या विषावर उपयुक्त ठरते. झाडाच्या काडया दात घासण्यासाठी वापरल्या जातात.
कथा :
पूर्वी इंद्रादी देवांनी राक्षसांना मारण्यासाठी या वनस्पतीचा विनियोग केला. दानाने नटलेल्या इंद्राने या वनस्पतीस आपल्या उजव्या हातात धारण केले आहे.
0 comments:
टिप्पणी पोस्ट करा